Open en gesloten Den Haag

Een ander perspectief op de ontwikkeling van Den Haag

Crimson Historians & Urbanists is door het Stadsatelier Den Haag, waarin de Gemeente Den Haag, College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs, en het Rijksvastgoedbedrijf zijn verenigd, gevraagd om een cultuurhistorisch onderzoek uit te voeren naar de ruimtelijke ontwikkeling van de stad Den Haag, binnen het thema ‘open en gesloten’. De studie had het doel om in kaart te brengen hoe open en/of gesloten de stad Den Haag door de eeuwen heen is geweest en hoe deze vandaag de dag functioneert.

Met dit onderzoek wil het Stadsatelier een completer beeld krijgen van de ontwikkeling en het functioneren van de stad Den Haag en haar eigen rol daarin bevragen. Het resultaat van dit onderzoek draagt bij aan het vormen van het verhaal van de stad en de uitkomsten zullen daarnaast bouwstenen vormen voor de uitwerking van de toekomstige strategische plannen voor de stad Den Haag door het Stadsatelier. De voor u liggende studie geeft een rijk geïllustreerd historisch overzicht van de ontwikkeling van de stad Den Haag, gezien door de lens van open en gesloten. Het betreft niet alleen open en beslotenheid in de zin van fysieke barrières, verkavelingen of drempels in de publieke ruimte maar ook in meer atmosferische zin, hoe open en gesloten is de stad voor de mensen die er leven en werken?

Het onderzoek is opgezet als een drieluik, waarin het thema op drie verschillende schaalniveaus wordt onderzocht en geanalyseerd.

1. De culturele betekenis van Open en Gesloten. Een algemene introductie
   In een uitgebreide algemene introductie worden de begrippen open en gesloten in de stedelijke context op zijn cultuurhistorische betekenis geanalyseerd. De begrippen open en gesloten worden vanuit verschillende invalshoeken onderzocht; vanuit historische en filosofische bronnen, door film, literatuur en de architectuur, en vandaaruit wordt de culturele betekenis geduid. Het bevraagt wat nu precies een open of een gesloten stad is.
   
   
2. Open en gesloten Den Haag door de tijd. Een stedenbouwkundige en cultuurhistorische ontwikkelingsgeschiedenis
   Het tweede deel van het onderzoek behelst vervolgens een stedenbouwkundige ontstaans- en ontwikkelgeschiedenis van de stad Den Haag waarin het thema open en gesloten in ruimtelijk opzicht de rode draad vormt. Er is gekozen voor een reconstructie aan de hand van thema’s die karakteristiek zijn voor de Haagse stedelijke ontwikkeling. Door middel van een losse chronologische ordening vertellen de thema’s een verhaal over de openheid en geslotenheid van de stad.
   
   
3. Drie focusgebieden in Den Haag
   In het derde deel van het onderzoek volgt een impressionistische observatie in tekst en beeld van drie uiteenlopende locaties in Den Haag die de dubbelzinnigheid van de begrippen open en gesloten vanuit verschillende perspectieven en op verschillende niveaus vandaag de dag in beeld brengen. De gekozen gebieden, het centrum, de internationale zone en de Haagse markt vertellen binnen de thematiek telkens een ander verhaal over de stad Den Haag.

Op basis van het onderzoek en analyse zijn ten slotte een aantal concluderende bevindingen en gedachten beschreven ten aanzien van het thema open en gesloten in relatie tot de stad Den Haag. Welke ontwikkelingen eisen een hoofdrol op en wat was daarvan de fysieke en mentale weerslag in de stad? Zijn er historische lijnen te benoemen of onderlinge verbanden te leggen? Wat kan er beter of waar dient men in het denken over de toekomst van Den Haag rekenschap van te geven?

Het onderzoeksrapport is hier te downloaden.